stinzenplanten

Oude Bossen Veluwe     Nieuwsbrief

Werk in Uitvoering
Cultuurhistorie Oude Bossen Veluwe - Nieuwsbrief nr. 2, juni 2011

De provincie Gelderland heeft subsidie toegekend aan zeventien projecten op de Veluwe waarin de cultuurhistorie van bossen weer zichtbaar en beleefbaar wordt gemaakt. Door middel van deze nieuwsbrief willen we u op de hoogte houden van de uitvoeringsprojecten op de Veluwe en andere interessante activiteiten op het gebied van cultuurhistorie in relatie tot bossen.

Onderwerpen in deze nieuwsbrief:

• Stand van zaken zeventien uitvoeringsprojecten


• Project in de kijker
  


• Kort nieuws
  • Praktijkgids en symposium wallen
    In veel van de Nederlandse bossen en natuurterreinen komen aarden wallen voor. Veel terreinbeheerders weten wel dat er wallen in hun gebied liggen, maar hebben vaak geen goed beeld van de cultuurhistorische waarde van deze wallen of hoe ze in het beheer kunnen omgaan met dergelijke elementen. In december 2010 is het rapport ‘Wallen van de Veluwe’ verschenen. Op basis van dit rapport wordt momenteel door Probos een praktijkgids over wallen samengesteld voor bosbeheerders. In deze praktijkgids wordt ingegaan op het ontstaan en de functie van de diverse typen wallen. Daarnaast zal de gids beheerders handvatten geven om boswallen een plek te geven in het beheer. Tot slot zullen de belangrijkste beheersstrategieën voor wallen worden behandeld. Hierbij zullen praktijkvoorbeelden worden opgenomen van boswallen verspreid over Nederland. De gids verschijnt in het najaar van 2011.
    
    Op donderdag 6 oktober 2011 organiseert de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed samen met Probos het symposium ‘Historische Wallen: lijnen in het landschap’. Het (voorlopige) programma voor deze dag is te vinden op: http://nhc.mixxt.com/networks/events/show_event.34892
    
    
  • Herstelde cultuurhistorische elementen in het Renkums beekdal
    In de nieuwsbrief van januari 2011 is het cultuurhistorieproject van Probos in het Renkums beekdal al kort geïntroduceerd. De gebiedsinventarisatie van historische boselementen in het gebied is inmiddels afgerond en op woensdag 27 april is er een drukbezochte voorlichtingsbijeenkomst georganiseerd voor terreinbeheerders. Het herstellen van enkele aansprekende historische elementen zit in de laatste fase. Op dinsdag 28 juni wordt de derde en laatste bijeenkomst gehouden waarbij een gereconstrueerd historisch bruggenhoofd over de Kortenburgse beek nabij Everwijnsgoed wordt onthuld. Tevens wordt in het “Vriendschapsbosje” op landgoed De Keijenberg een gedichtsteen met daarop een gedicht van Jeronimo de Bosch onthuld. Afsluitend zal er dit najaar een boek worden gepubliceerd waarin de historie van het gebied wordt beschreven aan de hand van een wandeling langs diverse historische elementen.
    
    Meer informatie over dit project is te verkrijgen bij Casper de Groot (casper.degroot@probos.nl) of Patrick Jansen (patrick.jansen@probos.nl).
    
    
  • Uitvoeringsprojecten Staatbosbeheer
    Binnen Staatsbosbeheer groeit de aandacht voor cultuurhistorie in het bosbeheer. Onder meer op de Veluwe worden op verschillende plekken cultuurhistorische elementen en de ontstaansgeschiedenis van het bos zichtbaar gemaakt. Dit gebeurt samen met de provincie Gelderland via Investering Landelijk Gebied vanuit het Nationaal Landschap Veluwe. Een voorbeeld is landgoed De Keijenberg in Renkum. Hier is recent een laan hersteld en het bos gedund, zodat het uitzicht vanuit de flanken op het beekdal verbeterd is. Ook de locatie van het oude theehuis is hersteld en van een zeshoekige bank voorzien. Het werk is nog niet af; maar de eerste stappen zijn gezet. Voor het bosbeheer betekent dit een omslag; in plaats van exoten verwijderen worden nu bijvoorbeeld vanuit historische overwegingen nieuwe exoten bijgeplant.
    
    Daarnaast is Staatsbosbeheer bezig met uitvoeringswerkzaamheden bij de koppelsprengen in Ugchelen, bij landgoed Groot Spriel en Radio Kootwijk. Bij Radio Kootwijk is vooral veel bos verwijderd ten gunste van de hei en voor het herstel van de visuele samenhang tussen de gebouwen. Tot nu toe was het beeld bij veel mensen van Radio Kootwijk het zicht op het hoofdgebouw. Door de ingreep worden ook de andere gebouwen beter zichtbaar. Door Natura 2000 doelen te combineren met cultuurhistorische waarden is hier een bijzonder grote ingreep in het bos mogelijk gemaakt waardoor de Veluwe dit cultuuricoon nu beter prijsgeeft. Een extra pluspunt is dat de oude solitaire grote dennen weer in de onherbergzame open hei staan en hun grillige vorm afsteekt tegen de horizon.
    
    De uitvoeringsprojecten in Ugchelen en Groot Spriel zullen in een volgende uitgave van deze nieuwsbrief worden toegelicht.
    
    Meer informatie over de bovenstaande projecten is te verkrijgen bij Seline Geijskes, Staatsbosbeheer Regio Oost (S.Geijskes@staatsbosbeheer.nl)
    
    
  • Forests, keepers of time. Dealing with historical, cultural and spiritual sites and structures in forests
    In Nederland krijgt cultuurhistorie in toenemende mate een plek in het terreinbeheer. Ook in veel andere Europese landen is er aandacht voor de historie van bossen en de bescherming van bijzondere (archeologische) monumenten. Echter, cultuurhistorie maakt in veel gevallen nog geen integraal deel uit van het bosbeheer. De bescherming van culturele waarden en cultureel erfgoed in bossen is een belangrijke eis in certificeringssystemen voor duurzaam bosbeheer. Probos werkt daarom met financiële steun van het PEFC Small Grants Fund aan een brochure voor Europese bosbeheerders waarin aandacht wordt gevraagd voor cultuurhistorie in het bosbeheer. De brochure wordt uitgegeven in het Engels, Duits en Frans. De publicatie zal, net als de Nederlandse handleiding die later dit jaar verschijnt, praktische handvatten bevatten voor het inventariseren, analyseren en waarderen van cultuurhistorie in bossen en het implementeren van cultuurhistorie in concrete herstel- en beheermaatregelen.
    
    Meer informatie over dit project is te verkrijgen bij Mark van Benthem (mark.vanbenthem@probos.nl) of Martijn Boosten (martijn.boosten@probos.nl).
    
    
  • Archeologisch onderzoek wallen en greppels
    In een aantal van de uitvoeringsprojecten van Het Geldersch Landschap en de gemeente Epe worden wallen en greppels hersteld. Alvorens er een start wordt gemaakt met de daadwerkelijk uitvoering van de herstelwerkzaamheden, willen deze organisaties, als aanvulling op de bestaande kennis uit archieven en kaarmateriaal, via archeologisch veldonderzoek meer kennis vergaren over de oorspronkelijke vorm en opbouw van de wallen en greppels. Ook bij de gemeente Rheden leeft de wens om meer kennis te vergaren over twee wallen die in haar terreinen liggen. Ook deze twee wallen zullen worden meegenomen in het archeologisch onderzoek.
    
    Archeologisch veldonderzoek aan aarden wallen en greppels in bossen is tamelijk uniek. Dit onderzoek, dat zal worden uitgevoerd door Archeologisch Adviesbureau RAAP, wordt dan ook beschouwd als een pilot, waarmee wordt gekeken of archeologisch veldonderzoek nieuwe kennis kan opleveren over wallen en greppels. Probos coördineert de uitvoering van het onderzoek namens Het Geldersch Landschap en gemeenten Epe en Rheden. Het onderzoek wordt gefinancierd door de drie terreineigenaren en de provincie Gelderland.
    
    De resultaten van dit onderzoek worden verwacht in december 2011.
    
    Meer informatie over dit project is te verkrijgen bij Martijn Boosten (martijn.boosten@probos.nl).
    
    
  • Podium Bos4D: boslandschap/bosgeschiedenis
    De Unie van Bosgroepen organiseert in november (bij de RCE in Amersfoort) het Podium Bos4D: boslandschap/bosgeschiedenis. Tijdens het Internationaal Jaar van de Bossen vraagt Bos4D aandacht voor de grote en veelzijdige betekenis van het Nederlandse bosareaal.
    
    Bos4D bepleit ontwikkelingsgericht bosbeheer op landschapsschaal, voortbordurend op onze bosbouwtradities. Bosbeheer is ten slotte bij uitstek een kwestie van lange adem; van terugblikken en vooruitzien. Een breed landschappelijk perspectief en historisch inzicht kunnen bijdragen aan een vorm van bosbeheer waarbij het Nederlandse bos in al zijn verschijningsvormen wordt geprofileerd en doorontwikkeld. Met meer nuance en diversiteit kan daarbij worden ingespeeld op actueel beleid en de huidige ruimtelijke en economische vraagstukken, zoals de realisatie van de EHS/Natura2000, het toenemend belang van houtoogst en de recreatiebehoefte en -druk. Bos4D roept bosbeheerders op om voorbij de opstands- en eigendomsgrenzen te zien en nodigt uit tot samenwerking met landschapsarchitecten: bosbeheer als ontwerpopgave. Opdat onze bossen zich vitaal en divers ontwikkelen, in een rijke schakering van boslandschappen en gebruikspotenties.
    
    Nieuwsgierig? Meldt u aan voor het Bos4D-pamflet met het Bos4D-podiumprogramma: r.terhurne@bosgroepen.nl of kijk op www.bosgroepen.nl.
    
    
  • Interessante nieuwe publicaties:
    Van hout delen naar aandelen. Landschap, organisatie en beheer van de maalschap van het Gortelsche Bos op de Noordoost-Veluwe – 1618-1907. (Martijn Horst, 2011)
    Deze afstudeerscriptie die is geschreven aan de Rijksuniversiteit Groningen beschrijft de historie van de maalschap van het Gortelsche bos. Dit uitgebreide en rijk geïllustreerde rapport kan hier worden gedownload (12 Mb).
    
    Betekenis en beheer van bomen en heesters als cultuurhistorisch erfgoed (Bert Maes, 2011)
    Deze uitgave in de Praktijkreeks Cultureel Erfgoed beschrijft de betekenis van historische beplantingen (zoals lanen en solitaire sierbomen/-struiken) als cultuurhistorisch erfgoed. De publicatie geeft handreikingen voor beheren en restaureren van dit erfgoed. In de publicatie wordt bijzondere aandacht gevraagd voor historisch plantgoed zoals oude variëteiten van laanbomen. De publicatie is binnenkort te bestellen bij de uitgever: http://www.sdu.nl/catalogus/LBPIM.
    
    Kaarten van Gelderland 1773-1813 Achterhoek, Liemers, Arnhem-Nijmegen (H.J. Versfelt, 2011)
    Deze publicatie bevat een map met reproducties van de eerste betrouwbare topografische kaarten van de Liemers, de Achterhoek, Nijmegen en het oostelijk deel van de Veluwe (omgeving Velp en Brummen). Daarnaast bevat de map een boekje met een korte omschrijving van de totstandkoming van de kaarten. Meer info: http://versfelt-topografische-kaarten.nl.
    
    Eikenerfgoed in Nederland en Vlaanderen. Eikenbossen en eikenstoven in heden, verleden en toekomst (J. Bastiaens et al. in Historisch Geografisch Tijdschrift nr 4, 2010)
    Dit artikel behandelt de geschiedenis van eikenbossen in Nederland en Vlaanderen, waarbij wordt ingegaan op het beheer en gebruik van de bossen door de eeuwen heen. Verder gaat het artikel in op de ouderdom van de huidige eikenbossen en eikenstoven van onder meer de Veluwe. Het artikel is online te raadplegen via: http://www.ecologischadviesbureaumaes.nl/390_Eikenerfgoed%20in%20NL%20en%20Vl.pdf
    
    Cultuurhistorische Visie Het Nationale Park De Hoge Veluwe (december 2010)
    Het Nationale Park De Hoge Veluwe heeft eind 2010 haar cultuurhistorische visie gepresenteerd. Als achtergrond voor deze visie is er in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen een landschapsbiografie van het park gemaakt en zijn de cultuurhistorische elementen van het park opgenomen in een digitale cultuurhistorische atlas. De visie met aanbevelingen voor beleid en beheer is te downloaden van de website van Het Nationale Park De Hoge Veluwe:
    http://www.hogeveluwe.nl/files/Cultuurhistorische_Visie_HV_voor_website.pdf
    
    
• Oproep: Meld uw projecten of initiatieven over cultuurhistorie in Veluwse bossen!
  De provincie Gelderland en Probos blijven graag op de hoogte van projecten en andere initiatieven omtrent cultuurhistorie in Veluwse bossen. Naar aanleiding van de oproep in de vorige nieuwsbrief (januari 2011) ontvingen wij verschillende reacties (zie ook Kort nieuws). Ook nu is informatie over nieuwe projecten, vrijwilligersinitiatieven of interessante publicaties over cultuurhistorie in Veluwse bossen weer van harte welkom. Relevante informatie zal worden opgenomen in de volgende nieuwsbrief en op de website.
  U kunt de informatie sturen naar: Martijn Boosten tel. 0317-466562, martijn.boosten@probos.nl.

Colofon

Deze nieuwsbrief is samengesteld door Stichting Probos in opdracht van de provincie Gelderland. Neem voor vragen, suggesties of opmerkingen contact op met: - Martijn Boosten of Mark van Benthem, Stichting Probos (0317 466 555); of - Paul Thissen, Programmacoördinator Cultuurhistorie provincie Gelderland (026 359 92 23)

Afmelden

Indien u het niet op prijs stelt deze aankondigingen te ontvangen, kunt u een mailtje sturen aan:
martijn.boosten@probos.nl. We verwijderen uw gegevens dan van de verzendlijst.