Skip to main content
Werkveld:

Meer bos en bomen

Bossen zijn onmisbaar voor mens en natuur. Ze herbergen bijvoorbeeld een keur aan planten- en diersoorten, vangen fijnstof af, leggen stikstof vast, houden water vast en bieden verkoeling. Probos draagt bij aan de bosuitbreidingsopgave (aanleg van nieuw bos én spontane bosuitbreiding) door het ontwikkelen en uitdragen van kennis, instrumentaria en praktijkvoorbeelden. Overigens niet alleen op het gebied van het bos en plantsoen, maar ook op het gebied van ruimtelijke inpassing, slimme functiecombinaties en kosten en baten. 

Gemeenten en bos: Wat speelt er bij bosuitbreiding en bosbeheer?

Met de komst van de Nationale Bossenstrategie en het Klimaatakkoord staan bossen weer in het middelpunt van de (politieke) aandacht. Vele ambities en doelstellingen zijn uitgesproken, waaronder de ambitie om 10% (37.000 ha) meer bos aan te realiseren voor 2030. Voor gemeenten is een belangrijke rol weggelegd bij het behalen van deze ambitie. Stichting Probos, FSC Nederland en het ministerie van LNV willen graag meer zicht krijgen op wat er speelt bij deze doelgroep met betrekking tot bosuitbreiding en toekomstbestendig bosbeheer.

Koolstofcredits voor Agroforestry

Vanaf juni 2021 is het mogelijk om bij de Stichting Nationale Koolstofmarkt (SNK) koolstofcertificaten aan te vragen voor projecten waarin met de aanplant van nieuw bos en bomen buiten bosverband CO2 wordt vastgelegd. Agrariërs die aan de slag gaan met agroforestry-beplantingen in de vorm van boomweides en lijnvormige beplantingen zoals houtwallen kunnen koolstofcertificaten aanvragen en via de verkoop van deze certificaten aanvullende inkomsten krijgen die bij kunnen dragen aan het verdienmodel van boeren met agroforestry.

Limburgse aanpak bossen; zoeklocaties meer bos

Voor de provincie Limburg maken we een totaaloverzicht van de reëel haalbare hoeveelheid nieuw bos in Limburg en de mogelijke zoeklocaties. De rapportage vormt de basis om in gesprek te gaan met de betrokken partijen en draagt bij aan het draagvlak voor nieuw bos op deze locaties. Dit onderzoek levert belangrijke bouwstenen voor het Programma Bossen Limburg.

Aantrekkelijke nieuwe boslandschappen op maat

Voor het verwezenlijken van de landelijke opgave voor meer bomen en bos moet deze vertaald worden naar regionale kansen, waarbij moet worden gezocht naar plekken waar bossen, landschapselementen en bomen een grote meerwaarde hebben en het landschap weer helpen aankleden en de biodiversiteit versterken. Een zorgvuldige inpassing van bomen en bos in het landschap is cruciaal om te voorkomen dat er conflicten optreden met andere natuurwaarden. Daarbij is een breed palet aan bosuitbreidingstypen nodig: robuuste natuurbossen op bijvoorbeeld rijksgronden, recreatiebossen rondom steden of dorpen, landschapselementen, agroforestry-systemen en functiecombinaties met bijvoorbeeld wateropgaven.

Het dakbos van MSQ groep BV

Nienke Welle, Gera op den Kelder, Joyce Penninkhof,Sietze van Dijk & Anne Reichgelt, 2022-2024

Een verkenning naar de realisatie van 100 hectare natuurbos ter compensatie van de klimaat impact van MSQ Groep BV in Nederland.

Uitwerking Friese bomen- en bossenstrategie

Bomen en bos hebben een intrinsieke waarde én leveren een groot aantal maatschappelijke diensten, zoals het vastleggen van CO2, biodiversiteit, een plek voor rust en de circulaire grondstof hout. De provincie Fryslan heeft Probos en LAOS Landschapsarchitecten gevraagd om hen te ondersteunen bij het opstellen van de Friese bomen- en bossenstrategie.

Verkenning ecosysteemdiensten bomen langs het hoofdwegennet

Wegbermen zijn noodzakelijk voor het functioneren van wegen. Daarnaast kunnen bermen ook andere functies vervullen, bijvoorbeeld voor natuur. Voor Rijkswaterstaat staan verkeersveiligheid en een vlotte doorstroming van het verkeer voorop. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, directoraat-generaal Mobiliteit wil onderzoeken of Rijkswaterstaat met haar bermen kan bijdragen aan de realisatie van de doelstellingen in de Nationale Bossenstrategie.

Verkenning mogelijkheden Paulowniateelt in Nederland

De provincie Gelderland wordt met enige regelmaat benaderd met betrekking tot initiatieven waarin de teelt en toepassing van de boomsoort Paulownia centraal staat. Met name de snelle groei, de calorische verbrandingswaarde en grote CO2-opname worden als positieve eigenschappen genoemd. Stichting Probos is gevraagd om aan de hand van een literatuurstudie een kennisdocument samen te stellen dat inzicht geeft in de kansen voor en mogelijke risico's bij de toepassing van de boomsoort Paulownia voor biomassateelt en houtproductie in Nederland.

Plan plantmateriaal en bescherming genenbronnen bomen en struiken

In november 2020 is de Bossenstrategie tot stand gekomen. Hierin zijn stevige ambities voor de komende tien jaar neergelegd:
- 37.000 hectare nieuw bos;
- vitaliseren van bestaande bossen; en
- nieuwe landschappelijke beplantingen en agroforestry.

Deze ambities betekenen een enorme plantopgave voor het komende decennium. Essentieel is dat er bij die plantopgave gebruik wordt gemaakt van geschikt plantmateriaal. Dit is namelijk bepalend voor het functioneren van bossen en beplantingen over vele decennia. Aan de grote plantopgave kan alleen worden voldaan als de hele keten van uitgangs- en plantmateriaal op orde is: van bescherming en verbetering van zaadbronnen, via het op tijd bestellen en kweken van gegarandeerd geschikt plantmateriaal, tot en met de juiste toepassing en kennis daarover bij eindgebruikers. Dit geldt zowel voor de keten van autochtoon inheems plantmateriaal gericht op natuurbos en landschappelijke beplantingen als voor de keten van bosbouwkundig materiaal gericht op toepassing in multifunctioneel bosbeheer.

Nationale Bossenmakelaar

Er zijn vele initiatieven voor bosuitbreiding, van kleine private initiatieven tot grote bedrijven die hun voetafdruk willen verkleinen. Voor het realiseren van deze plannen is grond en financiering nodig. Grondeigenaren en financiers die bossen en bomen aan willen planten kunnen elkaar nu vaak niet vinden. Daarom heeft Stichting Probos samen met De Lynx een Nationale Bossenmakelaar opgezet.

Afwegingskader en kansenkaart nieuw bos in Flevoland

De provincie Flevoland heeft in het kader van haar Bossenstrategie de ambitie uitgesproken om het bosareaal in de provincie tot 2030 te vergroten met 1200 hectare. Dit resulteert in een netto toename van het bosareaal in Flevoland met 10%. Probos heeft in samenwerking met Bosgroep Midden-Nederland voor de provincie een afwegingskader opgesteld waarmee kan worden bepaald waar bosuitbreiding in Flevoland het meest wenselijk is en welke bos- en beplantingstypen kunnen worden toegepast om invulling te geven aan de bosuitbreidingsambitie. Tevens is een kansenkaart gemaakt met zoekgebieden voor nieuw bos in Flevoland.

Ontwerpwedstrijd nieuw leembos

Via een grote grondruil heeft ARK Natuurontwikkeling een perceel grond van bijna 11 hectare verworven in De Geelders (Schijndel, Meierijstad). Dit perceel, genaamd De Hooge Beek, heeft een zeer grote ecologische potentie. De bedoeling is om op het perceel een leembos te creëren om hiermee De Geelders als leembosbiotoop te versterken. Vanwege de bijzondere ligging en kwaliteiten van het perceel heeft ARK besloten een ontwerpwedstrijd hiervoor te organiseren. Dit om meer ontwerpkracht te kunnen ontwikkelen dat gebruikt wordt ter inspiratie voor de inrichting van het perceel Hooge Beek, maar ook voor andere percelen die door ARK worden aangekocht ter versterking van de leembossen van De Geelders.

Probos en inZicht ondersteunen ARK bij het organiseren en begeleiden van de ontwerpwedstrijd.

Coalitie Bos en Hout

De Coalitie Bos & Hout is een informeel netwerk van organisaties, bedrijven en natuur- en milieuorganisaties die ervan overtuigd zijn dat bomen, bos en hout een nog grotere bijdrage aan maatschappelijke opgaven kunnen leveren dan zij nu al doen. Samen met Arboribus Silva ondersteunt Probos de Coalitie organisatorisch. Meer informatie: www.coalitiebosenhout.nl

Bouwstenen voor CO2-opslag in bomen, bos en natuur Fryslân

In het Klimaatakkoord is voor de sector Bomen Bos Natuur een doelstelling opgenomen om 0,4 Mton CO2 emissiereductie te realiseren. De provincie Fryslân wil samen met haar partners een deel van deze doelstelling vorm en inhoud te geven. De provincie wil daarom inzicht krijgen in welke opties er zijn voor het vastleggen van CO2 met Bos, Bomen en Natuur.
In opdracht van de provincie hebben LAOS Landschapsarchitectuur, Probos, Debets BV en Touché Concept & Copy 18 bouwstenen ontwikkeld die als input kunnen dienen voor onder meer de landelijke Bosstrategie en de provinciale uitwerking van deze opgaven. De bouwstenen bestaan uit ruimtelijke en beheersmatige bouwstenen variërend van uitbreiding van bossen, kwelders en houtwallen tot revitalisering van landschapselementen en klimaatslim ketenbeheer. Tevens zijn er beleidsmatige bouwstenen ontwikkeld. De bouwstenen zijn tot stand gekomen via sessies met stakeholders waarin de mogelijkheden in de Friese context zijn verkend en er is gekeken hoe de opgave in de verschillende Friese regio's kan worden uitgewerkt.

Gewascode voor agroforestry

Op dit moment bevindt agroforestry zich in een kleine niche van het agrarisch domein. Om opschaling van het aantal hectares te realiseren, is ontwikkeling van deze niche gewenst. De bestaande wet- en regelgeving kan daarbij een struikelblok vormen. Voor de specifieke vorm van voedselbossen is hierin dankzij de Green Deal Voedselbossen inmiddels een wezenlijke stap gezet, waarbij een nieuwe gewascode is gedefinieerd die gebruikt wordt bij de opgave om in aanmerking te komen voor de gelden van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). De onderzoeksvraag is of een nieuwe gewascode voor andere vormen van agroforestry ook nodig is, of dat huidige gewascodes volstaan.

Onderbouwing kansenkaart bos en hout Groningen

De provincie Groningen werkt aan een Kansenkaart Bos en Hout. De provincie wil hiermee de provinciale ambitie om het huidige bosareaal van 7100 hectare met 10% uit te breiden concretiseren. In 10 jaar tijd wil de provincie via verschillende programmalijnen nieuwe bossen en landschappelijke beplantingen realiseren.

Probos ondersteunt de provincie bij het uitwerken van de kansenkaart door onder meer een cijfermatige onderbouwing van de kosten en de (klimaat)baten. Daarnaast werkt Probos per programmalijn een aantal mogelijke beplantingstypen uit. Hierbij wordt gezocht naar beplantingen die passen binnen het Groningse landschap met boom- en struiksoorten die bijdragen aan de CO2-vastlegging, de natuurwaarden versterken en tevens andere (maatschappelijke) baten opleveren.

Uitwerken methode Carbon Credits bosaanleg

Staatsbosbeheer verkent de opties voor financiering van bosaanleg door middel van Carbon Credits. Daarom wil Staatsbosbeheer binnen de Green Deal Nationale Koolstofmarkt (GDNK) een methode opstellen waarmee de CO2-emissiereductie van bosaanleg projecten kan worden vastgesteld en er CO2-certificaten kunnen worden uitgegeven voor deze projecten. Probos en Face the Future stellen in opdracht van Staatsbosbeheer een methodedocument op waarmee projecten kunnen worden getoetst op additionaliteit en aan de hand waarvan de baseline en emissiereductie van een project kan worden vastgesteld.

Stimuleren aanplant landschapselementen agrarische bedrijven Rivierenland

In het kader van het Klimaatakkoord bestaat de wens om het areaal landschapselementen verder uit te breiden om hiermee de CO2-vastlegging in het landelijke gebied te versterken. ZLTO en Probos verkennen in opdracht van RVO de kansen voor nieuwe klimaatslimme landschapselementen in de Regio Rivierenland. In het project worden agrariërs en andere gebiedspartijen voorgelicht over de voordelen van klimaatslimme landschapselementen en mogelijke functiecombinaties bij het aanleggen van landschapselementen. Daarnaast wordt er verkend wat de mogelijkheden zijn voor de aanleg van nieuwe klimaatslimme landschapselementen in deze regio en worden kansrijke beplantingsprojecten geselecteerd en voorbereid.

Ondersteuning provinciale BBN-plannen

Het doel van dit project is de kennis en ervaring die is opgedaan tijdens de klimaatpilots van KE2018 en KE2019 beschikbaar te stellen ten behoeve van de provinciale plannen, de provincies te inspireren en te ondersteunen om voortvarend te werken aan plannen die gezamenlijk invulling geven aan de BBN-afspraken in het te sluiten Klimaatakkoord, een overzicht te produceren waarin inzicht wordt gegeven in de stand van zaken, en daarmee inzicht in de resterende opgave en een podium te bieden voor kennis- en ervaringsuitwisseling tussen provincies.

Landschappelijke inpassing bosaanleg

Het doel is het realiseren van een pilot landschappelijke inpassing bosaanplant van circa 3 Ha. leidend tot versterkt handelingsperspectief en kennisdragers (gereedschapskist).